سایت گلس (Sight Glass) که با نامهای "شیشه دید" یا "نمایشگر بصری" نیز شناخته میشود، یک تجهیز ساده و در عین حال فوقالعاده حیاتی است که به اپراتورها و مهندسان اجازه میدهد تا به صورت بصری و مستقیم، وضعیت فرآیند را در داخل یک خط لوله، مخزن یا راکتور مشاهده کنند. این تجهیز، پایهایترین و قابل اعتمادترین روش برای نظارت بر فرآیند است، زیرا یک دید واقعی و بدون واسطه از آنچه در داخل یک سیستم بسته در حال وقوع است، فراهم میکند.
وظیفه اصلی سایت گلس، تبدیل یک سیستم غیرقابل مشاهده به یک سیستم قابل بازرسی است و به اپراتورها اجازه میدهد تا پارامترهایی مانند وجود جریان، رنگ، شفافیت، سطح مایع و وضعیت اختلاط را در یک نگاه بررسی کنند.
انواع اصلی سایت گلسها بر اساس کاربرد
این تجهیزات بر اساس فرم و عملکردشان به چند دسته اصلی تقسیم میشوند:
۱. سایت گلس جریان (Flow Indicator Sight Glass)
این نوع برای نصب مستقیم در مسیر یک خط لوله طراحی شده و هدف آن، نمایش بصری حرکت سیال است. این مدلها خود به چند دسته تقسیم میشوند:
-
سایت گلس ساده (Plain): تنها شامل یک پنجره شیشهای است که صرفاً وجود یا عدم وجود سیال و مشخصات ظاهری آن (مانند رنگ و حباب) را نشان میدهد.
-
سایت گلس پرهای (Flapper): دارای یک پره یا زبانه لولایی است که با عبور جریان، از جای خود بلند میشود. میزان بالا آمدن پره، یک تخمین تقریبی از شدت جریان را نیز فراهم میکند.
-
سایت گلس توپی/پروانهای (Ball/Rotor): دارای یک توپ رنگی یا یک پروانه کوچک است که با عبور جریان، شروع به چرخیدن یا حرکت میکند. این مدلها برای تشخیص سریع وجود جریان از فاصله دور، به ویژه در تشخیص وضعیت "عدم جریان"، فوقالعاده کارآمد هستند.
۲. سایت گلس سطح (Level Sight Glass / Gauge)
این نوع برای تعیین بصری سطح مایع در داخل یک مخزن یا بویلر به کار میرود.
-
لولهای (Tubular): یک لوله شیشهای مقاوم است که به صورت عمودی در کنار مخزن نصب شده و بر اساس قانون ظروف مرتبطه، سطح مایع را نمایش میدهد. این مدل اقتصادی است اما در برابر شکستگی آسیبپذیر است.
-
پنجرهای یا رفلکس (Window/Reflex): یک بدنه فلزی مستحکم با یک یا چند پنجره شیشهای ضخیم است که برای کاربردهای فشار و دمای بالا، ایمنی بسیار بیشتری نسبت به مدلهای لولهای فراهم میکند.
۳. سایت گلس پنجرهای (Window Sight Glass / Sight Port)
این تجهیز، یک پنجره دایرهای شکل است که مستقیماً بر روی دیواره یا درب یک مخزن، راکتور یا تجهیز فرآیندی به صورت فلنجی یا جوشی نصب میشود.
-
کاربرد: هدف اصلی آن، نگاه کردن به داخل مخزن برای نظارت بر فرآیندهایی مانند اختلاط (Mixing)، کف کردن (Foaming)، تغییر رنگ محصول یا بازرسیهای داخلی است.
اجزای کلیدی و متریالها
انتخاب متریال صحیح برای اجزای سایت گلس، برای تضمین ایمنی و عملکرد صحیح آن حیاتی است:
-
شیشه (Glass):
-
شیشه آهک سوددار (Soda-Lime): برای کاربردهای فشار و دمای پایین و غیرخورنده.
-
شیشه بروسیلیکات (Borosilicate - مانند Pyrex): رایجترین انتخاب صنعتی. مقاومت فوقالعادهای در برابر شوک حرارتی و بسیاری از مواد شیمیایی دارد.
-
شیشه کوارتز یا یاقوت کبود (Quartz/Sapphire): برای شرایط بسیار سخت دمایی و فشاری.
-
-
بدنه (Body): متریال بدنه باید با سیال و شرایط محیطی سازگار باشد. فولاد کربنی، استیل ضد زنگ 304 و 316 و آلیاژهای خاص از متداولترین گزینهها هستند.
-
آببندها (Seals/Gaskets): نقش حیاتی در جلوگیری از نشتی دارند. انتخاب جنس گسکت (مانند PTFE (تفلون)، Viton یا گرافیت) باید بر اساس سازگاری شیمیایی با سیال و محدوده دمایی انجام شود.
نکات کلیدی در انتخاب سایت گلس
-
کاربرد: هدف اصلی چیست؟ نمایش جریان، سطح یا بازرسی داخلی؟
-
شرایط فرآیند: حداکثر فشار، دما و شرایط خلاء کاری.
-
سازگاری شیمیایی: اطمینان از سازگاری جنس بدنه، شیشه و آببندها با سیال فرآیند.
-
نوع اتصال: فلنجی، رزوهای یا جوشی.
جمعبندی: سایت گلس یک ابزار بنیادی، ساده و فوقالعاده کارآمد برای نظارت بر فرآیند است. بزرگترین مزیت آن، ارائه یک تأییدیه بصری مستقیم و غیرقابل انکار از اتفاقی است که در داخل یک سیستم بسته در حال وقوع است؛ قابلیتی که هیچ سنسور الکترونیکی پیچیدهای نمیتواند به طور کامل جایگزین آن شود. سایت گلس، "چشم اپراتور" در خطوط لوله و مخازن صنعتی است.
